Παρασκευή 28 Μαρτίου 2008

Η Κίνα


Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα! Και συμβαίνει αυτό για πολλούς και διαφόρους λόγους.
Ο πληθυσμός της, αποτελούμενος από 1.306.313.812 κατακίτρινους κατοίκους και η έκτασή της, αποτελούμενη από 9.596.960 χλμ² διαφόρων χρωμάτων, από μόνα τους είναι στοιχεία ικανά να προκαλέσουν επιφωνήματα έκπληξης του στιλ: «Ω! Τι μεγάλη και πολυπληθής και πόσο κίτρινη χώρα»!
Το ότι υπήρξε η γενέτειρα του Κομφουκίου είναι ένα ακόμη συστατικό στοιχείο που την καθιστά θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα, γιατί ως γνωστόν ο αξιαγάπητος κ. Κομφούκιος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Κινέζους αλλά και παγκόσμιους διανοητές και φιλοσόφους η διδασκαλία του οποίου επηρέασε βαθύτατα τον τρόπο ζωής και σκέψης της Ανατολικής Ασίας -κάτι που δεν ξέρω αν πρέπει να λογίζεται στα … δυνατά σημεία του, αν κρίνουμε από τα αρκετά φαιδρά που συμβαίνουν στην περιοχή σήμερα. Στο μεγάλο αυτό φιλόσοφο πάντως αποδίδονται δεκάδες γνωμικά και παροιμίες που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα ποικιλοτρόπως. Ενδεικτικά αναφέρω το «είπαν στον τρελό να χ…, κι έκατσε και ξ…» ή το εμπνευσμένο «τον κ… σου βάζεις μάγειρα, σ… σου μαγειρεύει» καθώς και το άφταστο «χ… η φοράδα στ’ αλώνι» απόψεις, οι οποίες αναντίρρητα περικλείουν ιδιαίτερη σοφία και διαμόρφωσαν την πνευματική και ηθική πορεία του παγκόσμιου πολιτισμού!
Όμως η θαυμαστότητα και η ωραιότητα της Κίνας δε συνίστανται αποκλειστικά στην πολιτιστική προσφορά της. Όχι! Η συγκεκριμένη μεγάλη και κατακίτρινη ασιατική χώρα καταφέρνει και συνδυάζει με έναν πραγματικά δαιμόνιο τρόπο ένα πλήθος υπέροχων και συνάμα δημοκρατικών αντιφάσεων. Η Κίνα είναι μονοκομματική σοσιαλιστική δημοκρατία, με το Κομμουνιστικό Κόμμα να έχει την απόλυτη εξουσία (Βικιπαίδεια). Μάλιστα! Αυτό συμβαίνει στην Κίνα και μου φαίνεται απολύτως λογικό και απορώ πώς και άλλοι λαοί με δημοκρατικές ευαισθησίες δεν ακολουθούν το παράδειγμά της! Γιατί αν πιστεύατε ότι η δημοκρατία είναι συνώνυμη του πολυκομματισμού, είστε τραγικά και αξιολύπητα γελασμένοι! Σε αντίθεση με την κρατούσα αλλά δεδομένα ανόητη και αδικαιολόγητη άποψη, οι Κινέζοι δίνουν έναν άλλο ορισμό στη δημοκρατία που καμιά σχέση δεν έχει με τον ορισμό που έδωσαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, οι οποίοι κατά πως φαίνεται δεν κατάλαβαν ποτέ τι ακριβώς είχαν ανακαλύψει!
Φαντάζομαι ότι αφού η δημοκρατία στο μυαλό των Κινέζων είναι ταυτισμένη με το μονοκομματισμό, η δικτατορία θα είναι συνυφασμένη με τον πολυκομματισμό, τις ελεύθερες εκλογές και τη συμμετοχή όλων στα κοινά! Το καταλάβατε; Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αν έχετε εντρυφήσει στην ανατολίτικη φιλοσοφία! Αυτή η προσέγγιση θεωρώ ότι είναι και η αιτία της χαράς που αποπνέουν οι περισσότεροι Κινέζοι που βλέπουμε σε ταινίες ιδιαίτερα παιδαγωγικού περιεχομένου αλλά και σε ντοκιμαντέρ, οι οποίοι μάλλον σκέφτονται πόσο τυχεροί είναι που ζουν σε μια από τις ελάχιστες δημοκρατίες του κόσμου.
Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα και επειδή έχει καταφέρει, με τον ίδιο αξιοθαύμαστο και ιδιαίτερα λογικό τρόπο, να δώσει ένα εξαιρετικά ζουμπουρλούδικο περιεχόμενο στον κομμουνισμό ανατρέποντας κάθε θεωρία που έχει διατυπωθεί μέχρι στιγμής για τη συγκεκριμένη και πολύπαθη ιδεολογία. Το κομμουνιστικό καθεστώς της, λοιπόν, έχει αναπτύξει οικονομικές δομές οι οποίες τείνουν προς το σύγχρονο φιλελευθερισμό!!! Ωραίο κι αυτό και ιδιαιτέρως διδακτικό για τους εγχώριους κομμουνιστές που άλλο δεν έχουν παρά να καταδικάζουν σε κάθε ευκαιρία τον καπιταλισμό και το φιλελευθερισμό. Έχω την αμυδρή υποψία ότι ο κ. Μαρξ βλέποντας κάτι τέτοια θα νιώθει ρίγη υπερηφάνειας για την εξέλιξη της θεωρίας του και τον εναλλακτικό τρόπο εφαρμογής της! Μα δεν είναι υπέροχα ευφυής και ανυπέρβλητα πρωτότυπη η σύλληψη της κινεζικής ηγεσίας; Σου λέει, αφού δεν μπορούμε να παίξουμε εκτός έδρας με τον καπιταλισμό επιβάλλοντας παγκοσμίως την κομμουνιστικοδημοκρατική θεώρησή μας, θα τον φέρουμε εδώ και θα τον αντιμετωπίσουμε εντός έδρας μακροπρόθεσμα!
Και βέβαια, όπως θα περίμενε κάθε λογικός άνθρωπος από μια δημοκρατική χώρα, στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ισχύει ακόμη και σήμερα και μάλιστα τιμάται δεόντως η θανατική ποινή. Και μη βιαστεί κανείς να βγάλει κακεντρεχή συμπεράσματα του τύπου «η θανατική ποινή δε συνάδει με τη δημοκρατία»! Συνάδει και παρασυνάδει. Και παρασυνάδει επειδή και οι πρόγονοί μας -εμπνευστές της Δημοκρατίας- ταύτισαν το επίτευγμά τους με τη συγκεκριμένη και εξαιρετικά ανθρωπιστική ποινή. Δηλαδή, τι παραπάνω είχαν οι πρόγονοί μας που καταδίκασαν το Σωκράτη να πιεί το κώνειο που από γεύση δε λέει και πολλά; Ε, τι είχαν; Και μην πει κανείς ότι δική μας είναι η δημοκρατία κι ό,τι θέλουμε την κάνουμε, γιατί άμα μπορούμε εμείς να την κάνουμε ό,τι θέλουμε, η ισότητα και η δικαιοσύνη επιβάλλουν και ο κάθε άλλος, άρα και ο κατακίτρινος Κινέζος, να την κάνει ό,τι θέλει!
Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα και φιλεύσπλαχνο κι αυτό φαίνεται και από τον τρόπο που διαχειρίζεται την κατάσταση στο Θιβέτ. Ορισμένοι αδαείς θεωρούν την Κίνα ιμπεριαλιστική δύναμη χωρίς να σκεφτούν τα αυτονόητα. Μα η Κίνα ψυχικό κάνει στο Θιβέτ, το οποίο και πήρε εδώ και πολλά χρόνια υπό την προστασία της. Αν κάποιοι νομίζουν ότι στο Θιβέτ και τους κατοίκους του ασκείται βία και τρομοκρατία είναι βαθιά νυχτωμένοι και κακοί και ζηλόφθονες. Όποιον Θιβετιανό κι αν ρωτήσεις άλλωστε θα καταλάβεις το μέγεθος της ευγνωμοσύνης του προς τους Κινέζους απελευθερωτές και σωτήρες, δηλαδή το αυτονόητο. Τώρα, αν εμφανίζονται ορισμένοι παρανοϊκοί και αγνώμονες στην τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας για να εκφράσουν την αντίδρασή τους σε όσα συμβαίνουν, τι να πω! Οι άνθρωποι μάλλον παίρνουν ληγμένα και δεν ξέρουν τι τους γίνεται και δεν μπορούν να εκτιμήσουν τα οφέλη που απορρέουν από την κινεζική προστασία που έχει επιβληθεί με δημοκρατικότατο τρόπο στο Θιβέτ.
Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα και επειδή έχει με την ελευθερία και τα δικαιώματα μια πολύ ιδιότυπη σχέση. Αυτό άλλωστε συμβαίνει και σε κάθε άλλη δημοκρατική κοινωνία! Και με εκνευρίζουν φρικτά οι κραυγές ορισμένων ανίδεων που θεωρούν κακό πράγμα τον περιορισμό της ελευθερίας πρόσβασης στο Διαδίκτυο που ισχύει στην Κίνα. Δηλαδή, άνθρωποί μου είναι καλύτερα εδώ που το Διαδίκτυο έχει γίνει «μπάτε σκύλοι αλέστε…»; Ε, είναι καλύτερα; Και μετά μας πειράζουν οι απειλές και οι εκβιασμοί που προέρχονται από διάφορα blogs και εκτοξεύονται εναντίον δικαίων (απαράδεκτα άδικο) και αδίκων (εξαιρετικά δίκαιο); Ή μήπως θα περίμενε κανείς από ένα λαό με τόσο πανάρχαιες πολιτιστικές αρχές, οργανωτικό πνεύμα και προγραμματισμό να αφήνει τα κατακίτρινα παιδάκια του να ξημεροβραδιάζονται μπροστά σε μια οθόνη και να εθίζονται και να παραμελούν τα μαθήματά τους και να γίνονται θύματα παιδικής πορνείας και να τους πετάγονται τα μάτια έξω και να γίνονται (τα μάτια) γουρλωτά χάνοντας τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της φυλής και να αποχαζεύουν; Μη χειρότερα! Τι παράλογοι γίνονται ορισμένοι!
Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς σε Ανατολή και Δύση και εξαιτίας της ιδιόμορφης άποψης που έχει για την τεχνολογία, η οποία τα τελευταία χρόνια γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση εκεί. Γιατί, μέχρι πριν λίγα χρόνια, είχαμε τη λαθεμένη εντύπωση ότι τεχνολογία είναι μια τοστιέρα που κάνει τοστ, μια ηλεκτρική σκούπα που καθαρίζει το σπίτι, ένας υπολογιστής που διευκολύνει και οργανώνει τη δουλειά μας, ένα ηλεκτρικό σίδερο που βοηθάει τα ρούχα μας να μη φαίνονται σαν να τα πάτησε αφρικανικός ελέφας και πάει λέγοντας. Αμ δε που είναι αυτά τεχνολογία! Οι Κινέζοι πρωτοπορώντας και εδώ καταθέτουν τη δική τους άποψη. Σύμφωνα μ’ αυτούς, λοιπόν, η τεχνολογία πρέπει να είναι πολύ πιο ωφέλιμη για τους ανθρώπους. Έτσι κινεζική τεχνολογία είναι γι αυτούς το ηλεκτρικό σίδερο που θα χαρίσεις στην πεθερά σου κι αυτή θα γίνει παρανάλωμα, τεχνολογία είναι η τοστιέρα που μόλις τη βάζεις στην πρίζα μετατρέπει το σπίτι σε πυροτέχνημα δίνοντας έναν ιδιαίτερα εορταστικό τόνο στο ψήσιμο του τοστ. Τεχνολογία γι αυτούς είναι ο υπολογιστής που θα κάνει τα αρχεία σου αόρατα, ώστε να απλοποιηθεί στο έπακρο η εργασία σου, είναι η ηλεκτρική σκούπα που θα ξεμαλλιάσει το πανάκριβο χαλί σου κάνοντάς το χνουδωτό και απαλό, που θα ξεπατώσει το παρκέ σου από τη ρίζα του καθαρίζοντάς το σε βάθος.
Η Κίνα είναι θαυμαστό και συνάμα ωραίο πράγμα για πολλούς και διαφόρους λόγους! Και για όοοοολους αυτούς τους λόγους και σε αναγνώριση της πολύπλευρης παγκόσμιας προσφοράς της στο σύγχρονο πολιτισμό της δόθηκε το δικαίωμα και η τιμή να οργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008. Τώρα, γιατί ορισμένοι σκέφτονται το μποϊκοτάζ των αγώνων, αυτό είναι περίεργο πράγμα αλλά καθόλου μα καθόλου θαυμαστό και ωραίο, όπως η Κίνα!

Σάββατο 15 Μαρτίου 2008

Το τέλος της απορίας...

Λοιπόν, μέχρι στιγμής έχουμε ακούσει και διαβάσει και μάλιστα από ανθρώπους που θεωρούνται σημαντικοί διανοητές της εποχής μας για το «τέλος» που επιφυλάσσεται σε αρκετά και κάποτε σημαντικά στοιχεία του παρελθόντος! Κάπως έτσι το φως της δημοσιότητας είδε ήδη «το τέλος της εργασίας», «το τέλος του πολιτισμού», «το τέλος των εθνών» και γενικά το «τέλος των πάντων»!!! Εμένα όλα αυτά μου προκαλούν ιδιαίτερο άγχος αλλά κάνω υπομονή και σκέφτομαι: «Έτσι όπως πάμε σε λίγο καιρό θα έχουν πάρει όλα ένα "τέλος", οπότε δε θα ’χει μείνει και τίποτα, ώστε να μας τρομοκρατούν οι τρομοκράτες του πνεύματος και έτσι θα μου φύγει το άγχος και θα ξαναβρώ την ηρεμία μου»!
Όλα αυτά τα … «τέλος του κάτι» δε μου προξενούν μόνο άγχος αλλά και εντύπωση! Και μου προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός ότι όλοι ασχολούνται με το πιθανώς επερχόμενο «τέλος» θεσμών και δεδομένων που κυριάρχησαν στο παρελθόν, αλλά αδυνατούν να το κάνουν και σήμερα, οπότε και τελείως φυσιολογικά «πνέουν τα λοίσθια», όμως κανείς ασχολήθηκε με το δεδομένο «τέλος» της κινητήριας δύναμης του πολιτισμού. Κανείς μα κανείς -εκτός κι αν το έχει κάνει σε εξαιρετικά κλειστό κύκλο και μου διαφεύγει- προβληματίστηκε ή αναφέρθηκε δημοσίως στο «τέλος της απορίας»!
Ωραία και καλά να θεωρείται σημαντικό αλλά είναι μόνο πιθανό ή στιγμιαίο ή και ίσως απολύτως λογικό το «τέλος της εργασίας», έτσι όπως αυτή εκφράστηκε κατά το παρελθόν. Ωραίος αλλά διόλου ανησυχητικός ο προβληματισμός για το «τέλος των εθνών», αφού εμφανίστηκε ενώ ήδη είχαμε εντοπίσει τον αντικαταστάτη του, δηλαδή την παγκοσμιοποίηση. Καλή και η κουβέντα για το «τέλος των πολιτισμών» αλλά μάλλον φαντάζει αισιόδοξη η προοπτική ενός κοινού -σε αρκετά σημεία- πολιτισμού στο πλαίσιο του οποίου θα περιοριστούν οι περιττές διαφορές και άρα οι συγκρούσεις μεταξύ ομάδων ή λαών που τόσα και τόσα δεινά επέφεραν κατά το παρελθόν.
Ωραία και καλά και τρισυπέροχα όλα αυτά, αλλά κανένα τους δεν μπορεί να συγκριθεί με το «τέλος της απορίας»!
Γιατί αν κάποια στιγμή φτάσαμε να διαμορφώσουμε εργασία, έθνη, πολιτισμούς, ενυδρεία, εντομοκτόνα, κηροπήγια, κάδρα, ρυζόγαλο και ό,τι σημαντικό, τέλος πάντων, μας περιβάλλει και ίσως αυτή τη στιγμή έχει πάρει την άγουσα για τα θυμαράκια, το καταφέραμε εξαιτίας του μεγαλειώδους χαρακτηριστικού μας, δηλαδή της απορίας! Χωρίς αυτή ακόμη θα ζούσαμε όχι μέσα αλλά έξω από σπηλιές. Και θα ζούσαμε έξω από σπηλιές, μέσα στο κρύο και την παγωνιά και τη βροχή και το χιόνι, με παρέα τους δεινοσαύρους αλλά όχι και τις αρκούδες, επειδή αυτές θα ήταν, προφυλαγμένες από τα στοιχεία της φύσης, μέσα στη σπηλιά ενεργώντας πιο έξυπνα! Και δε θα ζούσαμε εντός σπηλαίων, γιατί κανείς θα είχε την απορία να ανακαλύψει τι συνθήκες επικρατούν μέσα στη σπηλιά!
Κι όμως, ενώ με αυτή (την απορία, όχι την αρκούδα) ως στήριγμα γίναμε άνθρωποι και καταφέραμε κάποτε να επιβιώσουμε και σήμερα πλέον να διαβιώνουμε σε ανεκτές έως πολυτελείς συνθήκες σταδιακά εξαφανίζεται και παύει να αποτελεί γνώρισμα όλο και περισσότερων ανθρώπων. Κι αν αυτή χαθεί, μαζί της στον άλλο κόσμο θα παρασύρει όχι μόνο κι ό,τι άλλο έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής αλλά και εκείνα που λογικά θα έπρεπε να ακολουθήσουν. Χωρίς απορία δεν μπορεί να γίνει το παραμικρό! Ή μάλλον μπορεί κάτι να γίνει αλλά αυτό θα είναι η στασιμότητα!
Για το ότι ο σημερινός άνθρωπος έχει -σε μεγάλο βαθμό- πάψει να απορεί ευθύνεται πλήθος παραγόντων και δε χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια απόδειξης. Εύκολα κατανοεί ακόμη και το μύδι ή το πιο ηλίθιο μαρουλόφυλλο ότι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε εξαιτίας όσων θέλουν να αυτοαποκαλούνται γονείς αλλά δεν είναι παρά terminators της σκέψης. Αναφέρομαι σ’ εκείνους που προσπαθούν και το καταφέρνουν συχνά, που να πάρει και να σηκώσει, να επιβάλλουν στα παιδιά τους μια τόσο δεδομένα ασφυκτική πραγματικότητα αποτρέποντάς τα από κάθε διάθεση σκέψης και αναζήτησης ενός κόσμου διαφορετικού από το δικό τους που ήδη όμως «τα έχει τινάξει»!
Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε και γιατί ένα μεγάλο κομμάτι της σημερινής νέας γενιάς έχει «μαρουλοποιηθεί», εξαιτίας της πολύωρης παρακολούθησης τηλεοπτικών χυδαιοτήτων. Μια γενιά στην οποία δε δόθηκε καν η ευκαιρία να φανταστεί κάτι διαφορετικό από το μήνυμα που δέχεται, αφού η τηλεοπτική εικόνα διαδραματίζει το ρόλο επιχειρήματος σα να λέει στο «μυδοκοινό» της: «Να, ορίστε, δε σας το λέμε απλώς, σας το δείχνουμε κιόλας, ώστε να μη χρειάζεται καν να σκεφτείτε την πιθανότητα ότι αυτό που παρουσιάζουμε δεν υφίσταται ή τουλάχιστον δεν υφίσταται έτσι ακριβώς»!
Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, επειδή ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό, πολιτικό και κοινωνικό κατεστημένο σύστημα έχει αφεθεί ηδονικά στα κεκτημένα -δικαιώματα, γνωρίσματα- τρομοκρατείται και τρομοκρατεί απέναντι στην πιθανότητα εξέλιξης κι αλλαγής τις οποίες αποστρέφεται, όπως ο ακατονόμαστος το λιβάνι. Φτάσαμε στο συγκεκριμένο σημείο, επειδή έχουν λείψει οι φωνές που θα μπορούσαν να μας δείξουν ότι υπάρχει κάτι καλύτερο και είναι στο χέρι του καθενός να το δημιουργήσει, να το εντοπίσει, να το γευτεί, να το αξιοποιήσει και να το χαρεί. Κι όσο αυτές οι φωνές δεν υπάρχουν, δεν υφίσταται και λόγος για σκέψη, για επεξεργασία και τελικά για απορία.
Ένας κόσμος χωρίς απορία, όμως, είναι ένας κόσμος βαρετός, στάσιμος, βλαμμένος, ικανός να μας μετατρέψει όλους σε emo της χειρότερης μορφής. Ικανός να μας κάνει να «κόβουμε φλέβες», να μη χάνουμε κηδεία για κηδεία και μνημόσυνο για μνημόσυνο για να την καταβρίσκουμε με τον πόνο και το πένθος.
Και μετά έρχονται κάτι επιστήμονες -μέσ’ την τρελή χαρά για την ανακάλυψη- και μας λένε ότι η κατάθλιψη θα είναι η πιο διαδεδομένη ασθένεια του αιώνα μας. Σιγά το επιστημονικό συμπέρασμα! Μα ήδη είναι καλοί μου άνθρωποι! Ήδη τη συναντάμε όλο και πιο συχνά μέσα στις σχολικές αίθουσες, στα κουρασμένα, καταβεβλημένα και απογοητευμένα πρόσωπα των παιδιών και είναι απολύτως φυσικό. Και είναι τόσο φυσικό, όσο το κρεμμύδι στο στιφάδο! Γιατί γίνεται στιφάδο χωρίς κρεμμύδι; Αμ δε γίνεται, γιατί αυτό δε θα είναι στιφάδο, νερομπλούκι θα είναι και δεν το φαντάζομαι ιδιαίτερα γευστικό.
Έτσι είναι και η ζωή! Και δε γίνεται ζωή χωρίς ελπίδα, χωρίς προοπτική, χωρίς αγώνα σκληρό, χωρίς την προσμονή της αλλαγής, της κατάκτησης, της βελτίωσης και κυρίως δεν είναι ζωή χωρίς την απορία. Την απορία που μας κάνει καλύτερους, μας οδηγεί στο καινούριο, μας δίνει απαντήσεις, μας κάνει τελικά να ξεχωρίζουμε ένα ανθρώπινο σύνολο από ένα χωράφι με μαρούλια και με λάχανα! Και κάποιος πρέπει να βρεθεί και να φωνάξει στα σημερινά παιδιά: «Κινηθείτε, μη στέκεστε! Υπάρχει ένας ολόκληρος πανέμορφος κόσμος εκεί έξω και σας περιμένει να τον ανακαλύψετε και να τον κατακτήσετε και να τον βελτιώσετε! Κινηθείτε και ξεκινήστε απορώντας, γιατί χωρίς απορία η ζωή σας θα είναι ένα άγευστο, απαίσιο, μίζερο φαγητό που θα σας το σερβίρουν συνεχώς και θα το βαρεθείτε πριν καν το δοκιμάσετε. Και κάντε το τώρα, γιατί αύριο ίσως είναι πολύ αργά»!

Σάββατο 1 Μαρτίου 2008

Ο Δρ Τζέκιλ και ο κος Χάιντ των blogs!

«Μα τι είναι επιτέλους αυτά τα παλιομπλόκ για τα οποία μας έχουν φάει τα αφτιά»; Η απορία διατυπωμένη από τον πατέρα μου, φαντάζομαι και από αρκετούς συνομηλίκους του -διόλου περίεργο- αλλά και από αρκετούς μαθητές μου και αντίστοιχα συνομηλίκους τους -εξωφρενικά και αφύσικα περίεργο! Ο πατέρας μου είναι μάλλον απίθανο κάποια στιγμή να χρησιμοποιήσει τα blogs ως πηγή ενημέρωσης, επικοινωνίας και πολύ περισσότερο έκφρασης, αλλά την απάντηση του την οφείλω. Την οφείλω, βέβαια, και σε αρκετούς από τους μαθητές μου, με την ελπίδα ότι θα ξεφύγουν σύντομα (ίσως έπρεπε να έχει γίνει «χτες») από το «σύγχρονο αναλφαβητισμό» και την τεχνοφοβία που τους χαρακτηρίζουν αξιοποιώντας τη σύγχρονη(;) τεχνολογία λίγο πιο έντονα!
Λοιπόν, πρέπει να ξεκινήσω από μια αναγκαία διευκρίνιση. Πρόκειται για blog (διαβάζεται μπλογκ) κι όχι για «μπλοκ» (διαβάζεται … μπλοκ)!!! Το μπλοκ είναι μικρό σημειωματάριο που χρησιμοποιούσε ο κ. Σημίτης καταγράφοντας τις παρατηρήσεις του όσο κατείχε τη θέση του πρωθυπουργού -μάλλον χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, το χρησιμοποιεί ο μπακάλης για να θυμάται τα χρωστούμενα των πελατών, το χρησιμοποιούν και οι πελάτες του μπακάλη για να θυμούνται τι πρέπει να ψωνίσουν από αυτόν και μετά να του χρωστάνε, ώστε εκείνος με τη σειρά του να το σημειώσει στο δικό του μπλοκ (ουφ, τι μπέρδεμα)!
Ο όρος blog και όχι «μπλοκ», όπως προανάφερα, ή weblog προέρχεται από συνδυασμό των όρων web (Διαδίκτυο) και log (ημερολόγιο) και μεταφράστηκε στη γλώσσα μας ως Ιστολόγιο (συνδυασμός των «Ιστός» και «ημερολόγιο»). Τα Ιστολόγια, όπως διαβάζουμε στην ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια wikipedia, είναι Διαδικτυακή «έκδοση» που αποτελείται από άρθρα ή άλλου είδους δημοσιεύσεις (σκέψεις, προσωπικά βιώματα, απωθημένα, φωτογραφίες, διαφήμιση δραστηριοτήτων, μουσική, κριτική της επικαιρότητας…). Τα ιστολόγια ξεκίνησαν κυρίως από φίλους της τεχνολογίας, ως ηλεκτρονικά ημερολόγια όπου ο καθένας έχει τη δυνατότητα να δημοσιεύσει οτιδήποτε επιθυμεί να μοιραστεί με άλλους. Πολλά blogs επιτρέπουν στους αναγνώστες να σχολιάσουν την αρχική θέση του συγγραφέα (blogger), ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την επικοινωνία, τις συζητήσεις και τις ανταλλαγές απόψεων μεταξύ συγγραφέα και αναγνωστών.
Τα Ιστολόγια βρίσκουν τελευταία και στη χώρα μας απήχηση όχι μόνο σε … απλούς ανθρώπους κάθε ηλικίας αλλά και σε πιο … σύνθετους(;) με την παρουσία στο χώρο γνωστών πολιτικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων αλλά και δημοσιογράφων από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Η συγκεκριμένη απήχηση καθώς και η δυνατότητά τους να επηρεάζουν ένα σημαντικό τμήμα πολιτών και να παρεμβαίνουν, κάποτε δυναμικά, στη διαδικασία ενημέρωσης και διαμόρφωσης άποψης τα τοποθέτησε στο επίκεντρο συζητήσεων των τελευταίων ημερών. Πολιτικοί αλλά και παράγοντες των παραδοσιακών media άρχισαν να τα υπολογίζουν, κάποτε να τα φοβούνται και να λαμβάνουν υπόψη τις αναρτήσεις (posts) σ’ αυτά, όταν κατανόησαν ότι το κοινό στο οποίο αναφέρονται αυξάνει δυναμικά.
Το θέμα που ουσιαστικά απασχολεί είναι αυτό της ανωνυμίας που κυριαρχεί στα Ιστολόγια, όπως συμβαίνει γενικά στο Διαδίκτυο. Κι ενώ υπάρχουν εκείνοι -μικρό ποσοστό- που δημοσιεύουν επώνυμα τις θέσεις τους, η πλειονότητα των bloggers προτιμά την ανωνυμία για διάφορους λόγους. «Η δυνατότητα ανωνυμίας είναι η ευλογία αλλά και η πληγή του Διαδικτύου» (Νίκος Δήμου). Η δυνατότητα απόκρυψης ή παραποίησης της ταυτότητας υπήρξε με βεβαιότητα η αιτία της τεράστιας απήχησης των blogs και γενικότερα του Διαδικτύου αλλά ταυτόχρονα και της κάθε είδους κατάχρησης και ασυδοσίας. Η συγκεκριμένη τεχνολογία έχει την καλή (Δρ Τζέκιλ) αλλά και την εφιαλτική (κος Χάιντ) πλευρά της.
Από τη μια, κανείς μπορεί να αμφισβητήσει ότι το Διαδίκτυο, κυρίως μέσω των blogs, αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο και πιο δημοκρατικό χώρο έκφρασης και επικοινωνίας. Είναι ό,τι πιο κοντινό μπορούμε να φανταστούμε στην άμεση δημοκρατία. Καθένας έχει τη δυνατότητα, επώνυμα ή -και κυρίως- ανώνυμα, να εκφραστεί, να επικοινωνήσει, να ενημερωθεί από πλήθος πηγών, να ασκήσει κριτική και έλεγχο σε παράγοντες της πολιτικής, οικονομικής, θρησκευτικής, επιστημονικής, εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Συχνά τα blogs δημοσιοποιούν θέσεις ή ενέργειες πολιτικών, οικονομικών ή παραγόντων των μέσων μαζικής ενημέρωσης στους πολίτες, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα έμεναν κρυφές ή θα αργούσαν να αποκαλυφτούν. Τα blogs μέσω της ανωνυμίας τους παρέχουν δυνατότητα έκφρασης και άσκησης κριτικής σε άτομα δειλά, ντροπαλά ή σε άτομα που εξαιτίας της θέσης που κατέχουν δε θα είχαν παρόμοια δυνατότητα. Μια προσεκτική περιήγηση στον Κυβερνοχώρο μπορεί να οδηγήσει σε μικρούς θησαυρούς, αφού η ποιότητα των αναρτήσεων κάποτε ξεπερνάει εκείνη άρθρων ή αναλύσεων που δημοσιεύονται στα παραδοσιακά media.
Αυτή όμως η τρομακτική ελευθερία -όπως και σε κάθε δημοκρατικό πλαίσιο- του Διαδικτύου μετατρέπεται συχνά (μα πάααρα πολύ συχνά) σε εφιάλτη, περιέρχεται σε επίπεδο χυδαίας αθλιότητας και χουλιγκανικής συμπεριφοράς ανεγκεφάλων. Στα χέρια ατόμων ανεύθυνων, ανώριμων, ανασφαλών, καταπιεσμένων, ανώμαλων, σφαλιαροεισπρακτόρων, ακαλλιέργητων η ανωνυμία γίνεται αφορμή για διασπορά παραπληροφόρησης και ασύστολης προπαγάνδας, για συκοφαντίες, ύβρεις, βωμολοχίες, εκμετάλλευση, τελευταία και για απειλές! Η ανωνυμία δίνει στους συγκεκριμένους το θράσος που χρειάζονται για να ενδυθούν τη μορφή του κ. Χάιντ! Και σ’ όλα αυτά ο αδαής περιηγητής του Κυβερνοχώρου, ιδιαίτερα ο ανήλικος, ελάχιστες δυνατότητες άμυνας διαθέτει.
Το ζήτημα που ουσιαστικά τίθεται είναι αν η κατάχρηση, η ανευθυνότητα, η βλακεία και ο ψευτοτσαμπουκάς ορισμένων bloggers είναι δικαιολογία ικανή για θεσμοθέτηση περιορισμών στο Διαδίκτυο και ιδιαίτερα στο περιεχόμενο των Ιστοτόπων. Είναι βέβαιο ότι αυτό, αν είναι ή γίνει κάποτε εφικτό, θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα μιας εξουσίας ή ατόμων που έχουν εθιστεί στον έλεγχο και την καθοδήγηση των παραδοσιακών πηγών ενημέρωσης και έκφρασης των πολιτών αλλά σε καμιά περίπτωση θα εξυπηρετούσε τη δημοκρατία, η οποία, δυστυχώς, είναι αναγκασμένη να ανέχεται και την ασυδοσία προκειμένου να γεύεται την ελευθερία.
Γιατί αν μπορούμε να μιλάμε για περιορισμούς στα blogs, εξαιτίας της χυδαιότητας ορισμένων, ίσως και αρκετών κυρίων Χάιντ, τότε πρέπει να ανοίξει ένα τεράστιο θέμα περί αναγκαίων περιορισμών και σε παραδοσιακά μέσα των οποίων τη συχνότατη χυδαιότητα δε συναγωνίζεται κανένα blog. Γιατί, λοιπόν, να αφήνουμε ελεύθερη την κυκλοφορία των κίτρινων εντύπων, γιατί να μην αφαιρείται η άδεια τηλεοπτικών καναλιών που τον παραμικρό σεβασμό δείχνουν στην ιδιωτικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια με εκπομπές σκουπίδια; Κι αν ξεκινούσε μια τέτοια διαδικασία περιορισμού, πού θα σταματούσε; Όλα αυτά είναι ανοησίες και ο μόνος υπεύθυνος για το τι θα υπάρχει, τι θα κυκλοφορεί και σε ποιο επίπεδο είναι το επίπεδο και η ποιότητα του χρήστη - καταναλωτή. Κάθε κοινωνική ομάδα -οικογένεια, σχολείο, κόμμα, οργάνωση, κράτος- έχει τη δημοκρατία που της αξίζει!
Η πορεία του Διαδικτύου τη δεδομένη στιγμή βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια των χρηστών του κι όχι ενός κεντρικά κατευθυνόμενου ελέγχου. Οι παραδοσιακές εξουσίες κάθε μορφής παρακολουθούν αποσβολωμένες την εξέλιξη ενός φαινομένου που με τη μορφή χιονοστιβάδας σαρώνει καθετί παραδοσιακό γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, ανίκανες να αντιδράσουν, εκνευρισμένες επειδή αδυνατούν να κατανοήσουν και να ελέγξουν. Από την ωριμότητα των «απλών» και των «σύνθετων» ανθρώπων που εκφράζονται μέσω Ιστοτόπων ή περιδιαβαίνουν σ’ αυτούς και από την ποιότητα των επιλογών τους θα εξαρτηθεί το μέλλον του Διαδικτύου και το ποια πλευρά του θα κυριαρχήσει. Αν οι bloggers που έχουν κάτι να εκφράσουν συνεχίσουν να κερδίζουν την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη του κοινού κι αν το συγκεκριμένο κοινό σταθεί κριτικά στα μηνύματα, περιθωριοποιώντας τη βλακεία και την ασυδοσία της δήθεν μαγκιάς, τότε καμιά εξουσία θα μπορεί να αγγίξει και να περιορίσει την ελευθερία έκφρασης του πιο δημοκρατικού χώρου της εποχής!
Και βέβαια δεν πιστεύω ότι κανείς περιμένει τον απόλυτο διαχωρισμό του καλού και του κακού στο Internet. Άλλωστε και στο εκπληκτικό μυθιστόρημα του Ρ. Λ. Στίβενσον η προσπάθεια του απόλυτου διαχωρισμού του ανθρώπινου καλού και κακού είχε τραγική κατάληξη με το θάνατο και των δυο!