Κυριακή 1 Απριλίου 2012

Πάμε εκδρομή;

Οι περιγραφές μαθητών μου από την πρόσφατη τριήμερη εκδρομή του σχολείου τους στην Αθήνα μου προκαλούν ανατριχίλα! Η διασκέδαση είχε κυριαρχήσει, φυσικά. Την πρώτη βραδιά σε ρεμπετάδικο. Πολύ λογικό! Όλα τα δεκαπεντάχρονα άλλωστε «κόβουν φλέβες» για το ρεμπέτικο τραγούδι. Την επομένη, σε γνωστό «ναό» της λαϊκής(;) διασκέδασης, φίρμες της εποχής «ψυχαγώγησαν» τους νεαρούς θαμώνες με ποιοτικά άσματα, όπως την ανείπωτης παιδαγωγικής αξίας ζεϊμπεκιά, «Που…άνα[1] στην ψυχή»! Στη συγκεκριμένη έξοδο αρκετές μαθήτριες εμφανίστηκαν με ενδυμασία που είχε κάτι από τον τίτλο του τραγουδιού. Η επιστροφή από τη μεγαλειώδη αυτή φυγή σημαδεύτηκε από την, εκ παραδρομής, εγκατάλειψη, σε πάρκινγκ της εθνικής, δεκαπεντάχρονου μαθητή, τον οποίο λίγο αργότερα περισυνέλεξε σε κατάσταση σοκ περιπολικό της αστυνομίας. Μάλλον κάτι δεν πάει καλά με τις μαθητικές εκδρομές. Ε;
Την ίδια στιγμή το Υπουργείο Παιδείας προσπαθεί να αναβαθμίσει τις σχολικές εκδρομές αλλά και να τις αξιοποιήσει ως μοχλό τόνωσης της «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας μας, του τουρισμού. Μάλιστα, δημιούργησε ψηφιακή διαδραστική πλατφόρμα πληροφόρησης και επικοινωνίας σχολείων και μαθητών (http://schools-go-greece.sch.gr/), στην οποία κυριαρχεί το σύνθημα: «Και στις σχολικές εκδρομές πάμε Ελλάδα». Με αυτή την αφορμή η Υφυπουργός Παιδείας δήλωσε: «Οι μαθητές μέσω των σχολικών εκδρομών έχουν την ευκαιρία και το προνόμιο να γνωρίσουν το μοναδικό φυσικό πλούτο της χώρας μας (το κέντρο της Αθήνας μάλλον αποτελεί σημείο αναφοράς υπέρτατου φυσικού κάλλους), την πολιτιστική κληρονομιά μας (το «Που…άνα στην ψυχή» ίσως αποτελεί την επιτομή της πολιτιστικής διαδρομής μας) αλλά και να αναπτύξουν την κοινωνικότητα τους (πιθανώς ασκώντας τη γλώσσα του σώματος με λικνίσματα πάνω στα τραπέζια μπουζουξίδικων[2]) ...».
Οι μαθητές έχουν ανάγκη από τις εκδρομές. Έχουν ανάγκη από την εκδρομή που θα τους προσφέρει γνώση (ως προς τις σύγχρονες μορφές διασκέδασης;), τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον της χώρας τους, την Ιστορία (που δεν ξεκινάει με την εμφάνιση της Άννας Βίσση[3] στις πίστες), την Τέχνη (που δεν ταυτίζεται με την εμφάνιση του Σάκη[4] και της Καλομοίρας στη Eurovision), τον πολιτισμό τους (που δεν αναδεικνύεται από τους σύγχρονους «ναούς» των μπουζουξίδικων), την επαφή με τον πολιτισμό άλλων λαών (όχι αποκλειστικά των Πακιστανών και Αφγανών της Ομόνοιας), με τους οποίους καλούνται να συνυπάρξουν. Έχουν ανάγκη από εκδρομές που θα συμβάλλουν στην κοινωνικοποίησή τους. Εννοείται ότι η ξεγνοιασιά και η διασκέδαση πρέπει να αποτελούν στοιχείο των μαθητικών αποδράσεων, με τρόπο όμως που θα βοηθά στην αναβάθμιση και αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
Ωραία όλα αυτά, όμως, δείχνουν να κινούνται σε χώρους φαντασίας. Η πραγματικότητα άλλα λέει. Οι περισσότερες σχολικές εκδρομές έχουν μετατραπεί σε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για «ξεσάλωμα» μακριά από τον έλεγχο των γονιών, μάλλον και των συνοδών εκπαιδευτικών. Η διασκέδαση που προτείνουν και προσφέρουν στους μαθητές συχνά, δεν είναι παρά έκφραση χυδαιότητας που αναπαράγει πρότυπα υποκουλτούρας μετατρέποντας τους εφήβους σε μικρομέγαλες γραφικές όσο και γελοίες φιγούρες. Οι επισκέψεις σε χώρους πολιτισμού, χωρίς ουσιαστική οργάνωση και προετοιμασία, συνήθως μετατρέπονται σε τυπικές, ανιαρές, κουραστικές βόλτες και σε αγώνες δρόμου ταχύτητας, χωρίς κανέναν παιδαγωγικό και καλώς εννοούμενο ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Όλα αυτά μπορεί να συναρπάζουν αρκετούς μαθητές, όπως και καθετί εύκολο και απλοϊκό άλλωστε, αλλά δεν τους προσφέρουν και πολλά...
Είναι καιρός να αναθεωρηθούν σε σημαντικά σημεία οι μαθητικές εκδρομές, στις οποίες συμμετέχουν όλο και λιγότεροι μαθητές, ώστε να ξαναβρούν κάτι από τη χαμένη αίγλη και το ρόλο τους. Κάτι τέτοιο, όμως, δε θα συμβεί απλώς με το να προσδίδουμε σ’ αυτές βαρύγδουπους τίτλους του στιλ πολιτιστικές ή περιβαλλοντικές. Θα συμβεί, όταν το περιεχόμενό τους συμβαδίσει με τους στόχους της εκπαίδευσης, όταν αρχίσουμε να σεβόμαστε την προσωπικότητα των παιδιών και των εφήβων που συμμετέχουν σ’ αυτές. Το Υπουργείο Παιδείας έχει σημαντική ευθύνη και η οργάνωση της ιστοσελίδας για τις σχολικές εκδρομές αποτελεί θετική κίνηση. Ευθύνη όμως έχουν και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς και κάποια στιγμή ευθύνη πρέπει να αποκτήσουν οι ίδιοι οι μαθητές, ώστε οι σχολικές εκδρομές να ξαναγίνουν… μαθητικές.


1. Από τη λέξη λείπει ένα γράμμα. Το 19ο της αλφαβήτου.
2. Γνωστά τέτοια πολιτιστικά κέντρα σήμερα αποτελούν το «fever» και ο «Βοτανικός» στην Αθήνα, η «Αλεπού» στα Τρίκαλα, το «Buzios» στη Λάρισα κ. α.
3. Αειθαλής ελληνίδα τραγουδίστρια.
4. Τραγουδιστής που έκανε το ντεμπούτο του στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης με το τραγούδι «Πάρ’ τα». Κυκλοφορεί και σε λαμπάδα για το Πάσχα.