Κυριακή 9 Ιουνίου 2013

Προετοιμάζοντας «χαμένες γενιές»

«Eάν δεν δράσουμε τώρα, τότε ο Νότος της Ευρώπης 
 κινδυνεύει να χάσει μία ολόκληρη γενιά» 
Βόλφγκανγκ Σόιμπλε 

Κάθε κρίση, κάθε ανατρεπτική μεταβολή, κάθε σύγκρουση δημιουργεί θύματα. Θεσμοί, ιδέες, ζωικά είδη, αξίες και κυρίως άνθρωποι «θυσιάζονται»(;) στο βωμό της εξέλιξης. Οι κλιματικές αλλαγές του μακρινού παρελθόντος, ο πελοποννησιακός πόλεμος, η επανάσταση του ’21, ο πρώτος και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, η εμφάνιση και εξέλιξη της τεχνολογίας προκάλεσαν εκατόμβες θυμάτων. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο και σήμερα οι συνταρακτικές μεταβολές που επιφέρει η εδραίωση της παγκοσμιοποίησης και ο θάνατος του εθνικού κράτους, να προκαλούν τα δικά τους θύματα. Το γεγονός -δημιουργία θυμάτων- είναι ιστορικά δεδομένο και ως ένα σημείο αποδεκτό, το ζητούμενο βρίσκεται στο πώς θα τα περιορίσουμε και κάπου εκεί ξεκινάει το πρόβλημα. 
Πιθανώς είναι αδύνατο σήμερα να περιορίσουμε τα θύματα της εξέλιξης, όπως κι αν «δράσουμε». Μάλλον είναι πολύ αργά τόσο για δάκρυα όσο και για δράσεις, τουλάχιστον για ένα μεγάλο μέρος της σημερινής νέας γενιάς. Αν κάτι μπορεί να γίνει, μπορεί να γίνει για τις επόμενες. Αυτό που θα μπορούσε να συμβεί, ώστε να περιορίσουμε τα σημερινά θύματα, είναι να περιορίσουμε τις εξελίξεις, ίσως και να τις σταματήσουμε. Ανεδαφικό και ανέφικτο. Οι σημερινοί νέοι-θύματα έχουν προετοιμαστεί για τη θυσία τους, μάλλον από τη στιγμή της γέννησής τους και απλώς περιμένουν τους δημίους τους. 
Μεγαλώνοντας σε ένα συντηρητικό περιβάλλον οικογένειας και εκπαίδευσης η πλειονότητα των σημερινών νέων έχει εμποτιστεί με στερεότυπα κάθε είδους από το κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο. Στερεότυπα ως προς τα εφόδια που θα χρειάζονταν στη ζωή τους, στερεότυπα ως προς τις σπουδές που θα επέλεγαν, το επάγγελμα που θα ασκούσαν, τον τρόπο αλλά και τον τόπο ζωής τους έχουν κατακλύσει και τη σημερινή γενιά, όπως και πολλές άλλες πριν από αυτή. Ναι αλλά τα στερεότυπα δεν μπορεί να είναι η πυξίδα για το μέλλον. Είναι το βαρίδιο που κρατάει κάποιον γερά δεμένο με το παρελθόν. Το παρελθόν, όμως, σβήνει και στις μέρες μας αυτό συμβαίνει με πολύ γρήγορους ρυθμούς, οπότε αρκετοί νέοι της εποχής μας καλούνται να παλέψουν με δεδομένα, τα οποία κανείς τους γνωστοποίησε. 
Αυτός -συντηρητισμός- είναι και ο λόγος για τον οποίο συνήθως ένα μεγάλο ποσοστό των θυμάτων κάθε μεταβολής, είναι νέοι άνθρωποι. Τελείως παράλογο! Ιστορικά αποδεικνύεται ότι οι μεγαλύτεροι -το κατεστημένο- είναι εκείνοι που δημιουργούν τα προβλήματα. Οι νέοι, από την άλλη, είναι εκείνοι που τα λύνουν. Οπότε όσες δράσεις κι αν προωθήσουν οι συντηρητικοί σήμερα, δε θα καταφέρουν παρά να βαθαίνουν την κρίση και να βυθίζουν στην απόγνωση εκείνους τους νέους που δεν είχαν προετοιμαστεί για όσα συμβαίνουν. 
Για τους απροετοίμαστους, λοιπόν, η κατάσταση είναι τραγική. Το θετικό είναι ότι όλοι οι νέοι δεν ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία. Υπάρχουν εκείνοι -και υπάρχουν και στη χώρα μας- που είναι έτοιμοι για κάθε προσαρμογή που θα απαιτηθεί. Κάποιοι ήδη έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα και τα πάνε καλά, μπορούν να αντιμετωπίζουν τη ζωή αισιόδοξα και κυρίως να βλέπουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Υπάρχουν εκείνοι που αξιοποίησαν δημιουργικά τα μαθητικά και πλέον τα φοιτητικά χρόνια τους. Δε χάνουν τον καιρό τους. Είναι μάλλον εκείνοι που θα λύσουν τα προβλήματα που συσσώρευσαν ο κ. Σόιμπλε και η γενιά του. 
Η συγκεκριμένη ομάδα δεν ήταν δεδομένα «τυχερή». Σίγουρα ανάμεσά της υπάρχουν εκείνοι που μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον που χαρακτηριζόταν από ανοιχτό πνεύμα, που τους δίδαξε την αξία της ενημέρωσης, τους έμαθε να προσπαθούν, τους πρόσφερε τα απαραίτητα ερεθίσματα, τους ώθησε στην αναζήτηση στόχων, τους στήριξε κάθε φορά που επέλεγαν τη ρήξη και κυρίως τους παρότρυνε να αμφισβητούν. Υπάρχουν κι εκείνοι, όμως, που αναγκάστηκαν να επαναστατήσουν στο συντηρητικό περιβάλλον τους, εκείνοι που δεν άφησαν τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, τους πολιτικούς να τους παρασύρουν στην ευκολία του λαϊκισμού και στα δεδομένα του συντηρητισμού τους. Όπως και να έχει, ευτυχώς υπάρχουν κι αυτοί οι νέοι. Κι αυτοί δεν περιμένουν από κανέναν Σόιμπλε δράσεις. Έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους, στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις και αγωνίζονται δυναμικά να πετύχουν όνειρα και στόχους σε μια πορεία που οι ίδιοι χάραξαν. 
Είναι κρίμα οι εμμονές των μεγαλυτέρων να διαμορφώνουν νέους-θύματα. Είναι και επικίνδυνο, γιατί όταν αυτοί γίνονται πολλοί, τότε η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει, να γίνει ανεξέλεγκτη και τότε κάθε δράση από την πλευρά του συντηρητικού κατεστημένου θα είναι περιττή. Ήδη είναι περιττή και πιθανώς περαιτέρω καταστροφική. Οι λαϊκιστές και οι εξτρεμιστές καραδοκούν και είναι έτοιμοι να αποτελέσουν τους δημίους μιας ήδη καταδικασμένης, στην πλειονότητά της, γενιάς. 

Θεωρώ ότι το κατεστημένο πρέπει να κάνει αυτό που μπορεί 
και γνωρίζει καλά: Να μένει ακίνητο!

2 σχόλια:

Σωτήρης Π. Ζάχος είπε...

Συντηρητισμός είναι η προσκόλληση σε ξεπερασμένα σχήματα (ιδέες, αξίες, επιλογές, όνειρα, θεσμούς, τρόπο ζωής). Προσοχή, αναφέρομαι σε ξεπερασμένα όχι γενικά σε παραδοσιακά, κάποια από τα οποία μας είναι χρήσιμα ακόμα.
Εκεί ακριβώς είναι και το πρόβλημα. Ο συντηρητισμός γεννάει προκαταλήψεις - στερεότυπα, δηλαδή αντιλήψεις που δε στηρίζονται στη λογική. Με απλά λόγια ο συντηρητισμός αγνοεί τα σύγχρονα δεδομένα, οπότε ο συντηρητικός άνθρωπος (γονιός, εκπαιδευτικός), συχνά άθελά του οδηγεί τους νέους (παιδί, μαθητές) σε λάθη.
Ας σκεφτούμε με παραδείγματα. Ο συντηρητικός άνθρωπος έχει μεγαλώσει, διαπαιδαγωγηθεί, μάθει να ζει στο πλαίσιο του εθνικού κράτους. Ναι αλλά σήμερα κυριαρχεί η παγκοσμιοποίηση. Ο συντηρητικός πιθανώς αδυνατεί να κατανοήσει τα νέα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα που διαμορφώνονται. Αδυνατεί να προσαρμοστεί στις νέες ανάγκες και μάλλον νιώθει φόβο απέναντι σε κάτι που θεωρεί άγνωστο ή διαφορετικό από εκείνο στο οποίο είχε συνηθίσει και το οποίο είχε ασπαστεί. Στην περίπτωση αυτή είναι πολύ πιθανό να "περάσει" τις ανασφάλειές του στην επόμενη γενιά. Η συγκεκριμένη γενιά καλείται να ζήσει στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης (δεδομένο) αλλά δεν την έχει κατανοήσει, δεν έχει μάθει να την αξιοποιεί ενώ κάποτε τη φοβάται.

Ένα άλλο παράδειγμα που βιώνω συχνά σχετίζεται με τις επαγγελματικές επιλογές. Σε προηγούμενες εποχές κυριάρχησαν συγκεκριμένα επαγγέλματα. Ο γιατρός, ο δικηγόρος, ο μηχανικός, ο εκπαιδευτικός υπήρξαν επαγγέλματα που εξασφάλιζαν κύρος και κάποτε ικανοποιητική αμοιβή. Συχνά ο συντηρητικός γονιός ή εκπαιδευτικός έχοντας μείνει προσκολλημένος στα δεδομένα αυτά, επιβάλλει άμεσα ή έμμεσα, εκούσια ή ακούσια την άποψή του στη νέα γενιά. Την ίδια στιγμή εμφανίζονται -και θα συνεχίσουν να το κάνουν- νέες ειδικότητες, νέα επαγγέλματα, νέες θέσεις, τα οποία ο συντηρητικός και χωρίς ενημέρωση άνθρωπος αγνοεί, ενώ παραδοσιακά επαγγέλματα οδηγούνται σε κορεσμό. Το παιδί που δέχεται τέτοιες επιρροές είναι πιθανό να οδηγηθεί σε λαθεμένες επιλογές, καταστροφικές και αδιέξοδες για το μέλλον του. Λύσεις του παρελθόντος, σήμερα αποτελούν παγίδες. Να δούμε το απλό παράδειγμα των παιδαγωγικών ακαδημιών που μέχρι πριν λίγα μόλις χρόνια εξασφάλιζαν εργασία μόνιμη και σταθερή ενώ σήμερα μια τέτοια επιλογή θεωρείται, για τους περισσότερους, τραγική.

Το πρόβλημα με τα στερεότυπα είναι ότι δημιουργούνται σε πολύ μικρή ηλικία. Τότε που το παιδί δε διαθέτει την αναγκαία για αμφισβήτηση κρίση, ώστε να αμυνθεί στις προκαταλήψεις. Όταν μεγαλώσει είναι ήδη φορέας ξεπερασμένων αντιλήψεων και είναι πολύ δύσκολο, για κάποιους αδύνατο να τις εγκαταλείψει.

Δείτε και αυτό: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_04/06/2013_522630

Dimitris Chlorokostas είπε...

Πιστεύω όμως, ότι χειρότερο από το να μεγαλώσει καποιος σε μία συντηρητική οικογένεια, είναι το να μεγαλώσει σε μία οικογένεια που οι γονείς δεν μαθαίνουν στα παιδιά τους την αξία της γνώσης και τα έχουν "εγκαταλελειμμένα". Τότε πραγματικά αυτά τα παιδιά είναι από πρώτο χέρι "χαμμένα" και δε θα κάνουν τίποτα στη ζωή τους. Αντίθετα αν οι γονείς φροντίζουν για τη μόρφωση των παιδιών τους αλλά τα μεγαλώνουν σε συντηρητικό περιβάλλον, τα παιδιά αυτά έχουν τη δυνατότητα της αντίδρασης και κάποια στιγμή στο μέλλον ίσως αλλάξουν. Από προσωπική εμπειρία, που βλέπω παιδιά στην ηλικία μου ο ένας να αντιμετωπίζει το ένα πρόβλημα και ο άλλος το άλλο, πιστεύω αυτός που ξέρει κάποια πράγματα, ας είναι και συντηρητικός ή και βλάκας, κουτσά στραβά θα βρει μια δουλειά, κάτι να κάνει. Αντίθετα ο άλλος που από το δημοτικό έπαιρνε "κουλούρια" δεν έχει το παραμικρό περιθώριο αντίδρασης. Ας μεγάλωσε και σε σούπερ φιλελεύθερο ή μοντέρνο περιβάλλον. Θα καταλήξει να τον νταντεύουν οι γονείς του μέχρι τα 30 και μετά δεν ξέρω και γω τι.